Niet de NSA, maar Nederland zelf heeft van 1,8 miljoen telefoongesprekken metadata verzameld. Die gegevens zijn vervolgens gedeeld met de Amerikaanse geheime dienst.

Dat blijkt uit een brief van de ministers Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Jeanine Hennis (Defensie) aan de Tweede Kamer.

Het Duitse tijdschrift Der Spiegel en de Franse krant Le Monde meldden in oktober vorig jaar dat de NSA tussen 10 december 2012 en 8 januari 2013 1,8 miljoen telefoongesprekken in Nederland had onderschept.

Naar nu blijkt zijn de gegevens verzameld door de Nationale Sigint Organisatie (NSO), de aftap-organisatie van de Nederlandse inlichtingendiensten. Die gegevens zijn doorgespeeld aan de NSA.

Zegt Plasterk nu het tegenovergestelde?

Dat is opmerkelijk, omdat Plasterk dat in oktober nog ontkende in de uitzending van Nieuwsuur. “Dat aantal dat u noemde, van die 1,8 miljoen gesprekken, nog eens nadrukkelijk heb ik daarnaar gekeken, die zijn niet door de Nederlandse dienst verzameld, en dus ook niet door de Nederlandse dienst verschaft aan de NSA”, zei hij in het programma.

Een woordvoerder van Plasterk laat in een reactie tegenover NU.nl weten dat de minister zichzelf niet tegenspreekt. Plasterk zou nooit hebben bevestigd dat de NSA achter het verzamelen van de metadata zat. "Hij heeft dat altijd met een slag om de arm gezegd", aldus de woordvoerder. Bovendien zou het het niet hebben gehad over het soort gegevens dat door de NSO is verzameld, maar over mobiele telefoongegevens.

De woordvoerder benadrukt tegenover persbureau ANP dat het niet gaat om gesprekken of sms'jes tussen Nederlandse mobiele telefoontjes, zoals bij de onthullingen over het aftappen vorig jaar oktober gedacht werd. Mobiele telefonie is zogenoemde 'kabelgebonden' communicatie, omdat dat via zendmasten verloopt. Dergelijke communicatie mag volgens de wet niet ongericht worden afgetapt.

Bij 'niet-kabelgebonden' communicatie moet onder meer gedacht worden aan gesprekken, berichten of mail via satelliettelefoons of via radioverkeer. De inhoud van die gesprekken is niet afgetapt. Wel de telefoonnummers, lengte en tijdstip van de gesprekken.

Het verzamelen van de data moet patronen en netwerken in beeld brengen: wie belt met wie en hoe vaak. Eén gesprek per satelliettelefoon kan meerdere 'metadata' opleveren.

Terrorismebestrijding

Plasterk schrijft dat de NSO de gegevens verzameld heeft "in het kader van terrorismebestrijding en militaire operaties in het buitenland". Dat kan zijn geweest ter voorbereiding op de Nederlandse militaire missie naar Mali.

"De gegevens zijn rechtmatig gedeeld met de Verenigde Staten in het licht van internationale samenwerking op de hierboven genoemde onderwerpen", aldus de minister.

Tweede Kamer verbaasd

In de Tweede Kamer is met verbazing gereageerd op de brief van Plasterk. D66 vindt dat het onontkoombaar dat er een parlementaire enquête komt over het afluisteren van telefoondata.

Tweede Kamerlid Gerard Schouw wil opheldering van Plasterk. "De minister geeft aan dat dit is gebeurd in het kader van terrorismebestrijding en militaire operaties'', zegt het Kamerlid "Daarvoor is het nodig 1,8 miljoen telefoontjes in 1 maand op te slaan? Hoeveel terroristen denkt de minister dat er in Nederland rondlopen? Dit is buitenproportioneel.''

Een parlementaire enquête kan volgens Schouw nu echt niet langer uitblijven. "Keer op keer komen nieuwe feiten aan het licht.'' Tot dusver heeft D66 geen meerderheid voor een enquête.

Linda Voortman van GroenLinks vindt het nieuws ' te gek voor woorden'. "Terwijl alle beschuldigende vingers in de richting van de NSA wezen, blijkt minister Plasterk al die tijd zélf de boosdoener. Nu moet maar eens vastgesteld worden wat er precies is gebeurd en of dat allemaal wel door de beugel kan.”

Madeleine van Toorenburg van het CDA wil Plasterk ter verantwoording roepen. "Dus toch! Niet NSA tapte de 1.8 miljoen telefoontjes, maar onze eigen veiligheidsdienst, bekent Plasterk. Die roepen wij ter verantwoording.''

Bron: Z24/ANP

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl